Van frituur tot hotel... de nieuwe belastingen van de regering De Wever. De Kamer roept ter verantwoording

Tijdens de plenaire zitting over de regeringsverklaring, zetten de belastinghervorming van de Arizona-regering en de gevolgen ervan op de consumptie de spanningen op scherp. Terwijl de federale uitvoerende macht een herschikking van de begroting en een vermindering van de lasten op arbeid verdedigt, stelt de parlementaire oppositie de prijzenexplosie aan de kaak van het gewone levensonderhoud, van een pak friet tot een hotelovernachting.

“U bent geen regering van hervormingen, maar een regering van belastingen." Het is een klassieker in de Belgische politiek, maar zelden smaakte hij zo bitter. Tijdens het eerste deel van de debatten over de verklaring van de uitvoerende macht onder leiding van Bart De Wever (die op het moment van schrijven nog steeds aan de gang zijn), veranderde de beroemde 'tax shift' de Kamer in een Café du Commerce, compleet met beledigingen en verwijten over en weer rond de prijzen van de friet.

Het 'frietkot' als sociale barometer

Een onverwacht symbool maar voortdurend aanwezig tijdens het parlementaire debat: de frituur. De harmonisatie van de btw op afhaalmaaltijden (van 6 naar 12%) was een favoriete invalshoek om het verlies aan koopkracht voor burgers te illustreren. Het Vlaams Belang leidde de aanval. Wouter Vermeersch grapte over het debat rond de frituur en stelde voor om nog gauw frieten te laten bezorgen "vóór de btw omhoog zou gaan". Sam Van Rooy breidde de kritiek uit en verwees naar een algemene inflatie in de kosten van levensonderhoud: "hotels, campings, restaurants, takeaway, festivals, cultuur, sport en bioscoop" zullen allemaal duurder worden door de tax shift.

Collega Barbara Pas bekritiseerde de 'verkapte btw-verhoging' en zei dat de maatregelen vooral de Vlaamse middenklasse zouden treffen. Ze maakte zich ook zorgen over de duizenden hotelreservaties die al tegen vaste prijzen werden geboekt en die hoteliers niet meer zouden kunnen aanpassen aan de tarieven die ook in deze sector worden verhoogd.

Stefaan Van Hecke (Ecolo-Groen) vroeg zich af welke logische verklaring de overheid heeft voor de frituuruitbaters en beschuldigde de meerderheid ervan 'de man in de straat' te laten betalen terwijl ze de complexe belastingconstructies ongemoeid laat.

Het antwoord van de regering kwam via parlementslid Axel Ronse (N-VA), die zeer aanwezig was op het spreekgestoelte, en klonk pragmatisch: het is een keuze voor de samenleving. "Als ik vanavond frietjes ga eten in Kortrijk, weet je wat mijn buren die iets meer btw betalen op hun frietjes tegen mij zullen zeggen?" antwoordt de leider van de nationalistische fractie. "Ze zullen antwoorden: 'meneer Ronse, ik heb veel liever dat u 4 miljard minder belasting heft op arbeid, zodat we uiteindelijk veel meer verdienen dan de 1,3 miljard die u aan btw int'.”

Een argument dat bijval kreeg van minister Frank Vandenbroucke (Vooruit), die probeerde te relativeren: "Ik betaal misschien 25 cent meer voor mijn friet, maar de persoon naast me met een minimumloon krijgt er wel 50 euro bij. Dat is 200 keer die 25 eurocent! Waar klaag je dan over?

Onduidelijkheid ook over kant-en-klaarmaaltijden uit de supermarkt

Naast de culinaire anekdotiek zijn de vaagheid en de gevolgen voor de reële economie niet alleen zorgwekkend voor de oppositie, maar ook voor de spelers in de sector van de foodservice. De parlementsleden vragen om opheldering, te beginnen met de liberalen die focussen op de specifieke producten en goederen waarvoor de btw zal stijgen. "Uw belasting op vrijetijdsactiviteiten is een echte aberratie! Ik heb het nagetrokken met de experts. Deze belasting is een hersenbreker. Culturele activiteiten zonder winstoogmerk zijn vrijgesteld. Maar je gaat naar Kinepolis. Je betaalt 12%. Koop vooraf geen friet, want die kost je meer. Je zou nochtans de middenklasse sparen", bekritiseerde Alexia Bertrand (Open VLD), voormalig staatssecretaris van Begroting en Consumentenbescherming.

Voorlopig krijgt de oppositie geen gedetailleerde antwoorden. Volgens het liberale parlementslid is de regering gewoon niet in staat om ze te geven. "Zoals altijd zijn er zoveel grijze zones in het akkoord dat we waarschijnlijk moeten wachten op een ad-hocakkoord om alles te regelen. U weet van niets."

Vincent Van Quickenborne (Open VLD) stelde een potentieel explosief technisch probleem aan de orde. Volgens de voormalige liberale minister, die bronnen binnen de FOD Financiën citeert, "zal het om de doelstelling van 222 miljoen euro te halen niet volstaan om enkel te rekenen op Deliveroo, Uber Eats en de frituren, maar zullen ook de kant-en-klare maaltijden in de supermarkt duurder moeten worden. Dit geldt dus ook voor sushi bij Delhaize en belegde broodjes bij Carrefour". Axel Ronse ontkende dit categorisch en verklaarde dat een verhoging van de btw op afhaalmaaltijden strikt beperkt zou blijven tot de horeca.

Maar de Vlaamse liberaal drong aan: "Naast de 222 miljoen euro in de tabel staat er ook dat de btw op niet-alcoholische dranken in de horeca zal worden verlaagd. Dat kost 140 miljoen euro. We moeten dus niet alleen 222 miljoen vinden bij de afhaalmaaltijden maar ook die 140 miljoen recupereren. We kunnen dit niet uitsluitend via Uber of Deliveroo doen"

Vrije tijd belast als luxe

Het spectrum van de verhogingen reikt veel verder dan alleen voeding. Barbara Pas hekelde een 'anti-Vlaamse cultuurbelasting' en wees erop dat festivals, concerten en hotelovernachtingen, in het noorden van het land stuk voor stuk zeer dynamische sectoren, hard getroffen zouden worden.

De groenen luiden dezelfde klok. Sarah Schlitz MP schetste een beeld van een middenklasse en jongeren voor wie vrije tijd een luxe wordt: duurdere bioscoopkaartjes en campings, onbetaalbare festivals...

Voor de oppositie is dit een begroting van verborgen belastingen. "Taks, taks, taks, dat is Arizona", hamerde de Open VLD, wijzend op een inconsistentie tussen beloften om de belastingen niet te verhogen en de realiteit van de begrotingstabellen. Vlaams Belang ging nog verder en omschreef de coalitie van N-VA/CD&V/Engagés/MR/Vooruit als een 'belastingregering', die aan de verhoogde btw op restaurants en logies nog een stijging toevoegt van de accijnzen op gas en de toeslag op vliegtuigtickets en pakjes.

Tegenover dit spervuur van kritiek schaart de meerderheid zich rond één enkele belofte: werken wordt netto aantrekkelijker. "Wij ruimen jullie rotzooi op," zei Axel Ronse tegen de liberalen en verdedigde de logica dat "wie werkt, beloond moet worden".

Het valt nog te bezien of de Belgische consument in ruil voor de belofte van een groter salarispakket, bereid zal zijn om de duurdere pil te slikken, zodra ze door het Parlement geraakt is. Zoals blijkt uit deze eerste plenaire zitting, is de strijd om de perceptie nog maar net begonnen.